Training Incident- en crisismanagement

Schokkende gebeurtenissen op school , zoals geweldsincidenten, een plotseling overlijden , een ongeluk en seksueel overschrijdend gedrag, hebben tot gevolg dat ze dagelijkse gang van zaken ontregelen. Afhankelijk van de ernst en omvang van de gebeurtenis kan dit leiden tot een incident of crisis binnen de school en tot een (ernstige) verstoring van veiligheidsgevoel van alle betrokkenen binnen de schoolgemeenschap. Gevolgen hiervan kunnen zijn niet alleen een vermindering van het algemeen welbevinden van leden van de schoolgemeenschap, maar ook het ontwikkelen van psychosociale problemen en een posttraumatische stresstoornis van afzonderlijke leden van de schoolgemeenschap. Dit kan vervolgens leiden tot een daling van de kwaliteit van het onderwijs en tot een vermindering van de studieresultaten van de leerlingen.

Voor de school is het derhalve van belang om een adequaat incident- en crisismanagement te voeren m.b.t. schokkende gebeurtenissen en calamiteiten. Een dergelijk management bestaat uit een proactieve opstelling en het ontwikkelen van een beleid en praktijk m.b.t. preventie, voorbereiding, interventie en herstel bij schokkende gebeurtenissen.
De training ‘Incidentmanagement op school’ ondersteunt de school bij het vormgeven van een dergelijk proactief beleid m.b.t. het managen van incidenten en crisissituaties als gevolg van schokkende gebeurtenissen. De focus van de training is gericht op het voorbereid zijn om adequaat te kunnen handelen in een incident of crisis.

Doel training

Het ontwikkelen van een gemeenschappelijke visie m.b.t. Incident- en crisismanagement op school.
Het aanreiken van kennis over:
De verschillende fasen in incident- en crisismanagement en de belangrijkste interventies in elk van deze fases.
Verschillende soorten incidenten en crisissen, zoals tengevolge van een geweldsincident, overlijden of suïcide en seksueel grensoverschrijdend gedrag.
Effectieve interventies bij diverse soorten incidenten en crisissen.
Interventies en condities die kunnen leiden tot natuurlijk herstel het voorkomen van het ontstaan van psychosociale problemen en een PTSS.
De verschillende copingstrategieën die leden van de schoolgemeenschap kunnen hanteren bij incidenten en crisissen zoals actieve/passieve coping en taakgerichte/emotiegerichte coping.
Kenmerken van psychosociale problemen en een posttraumatische stressstoornis (PTSS).
Het vergroten van de handelingsbekwaamheid van de directie, leerkrachten en medewerkers van de school om adequaat te handelen bij diverse soorten incidenten en crisissen.
Het ontwikkelen van een draaiboek met daarin beschreven de uitgangspunten en handelwijze m.b.t. de verschillende fasen van incident- en crisismanagement.

Inhoud training

Casuïstiek
De deelnemers brengen casuïstiek in van incidenten en crisissituaties die binnen de school hebben plaatsgevonden of van situaties waarvan ze inschatten dat deze zich binnen de school in de toekomst kunnen voordoen. Met behulp van deze casuïstiek passen de deelnemers de aangereikte kennis toe en oefenen ze met de verschillende instrumenten hoe
de werkwijze wordt er afwisselend gewerkt in kleine groepjes en in de hele groep.
Kennisoverdracht over:

• Fasen in incident- en crisismanagement. Bij incident- en crisismanagement onderscheiden we 4 fasen, namelijk preventie, voorbereiding, interventie en herstel. Elk van deze fasen hebben hun eigen kenmerken en dynamiek. Preventie is gericht op het creëren van een positieve omgeving voor alle leden van de schoolgemeenschap; voorbereiding op het toerusten van de school om adequaat te kunnen interveniëren bij een incident of crisis, interventie is het adequaat handelen bij een incident of crisissituatie en herstel wil zeggen het terugkeren naar de dagelijkse gang van zaken.
• Soorten incidenten en crisissituaties. Een school kan geconfronteerd worden met verschillende soorten schokkende gebeurtenissen die tot een incident en/of crisis kunnen leiden, zoals een geweldsincident, seksueel grensoverschrijdend gedrag, overlijden of suïcide of een ongeluk. De verschillende soorten incidenten en crisissituaties kennen elk hun eigen dynamiek en vragen dan ook om daarbij passende interventie.
• Bevorderen van natuurlijk herstel. Het bevorderen van het natuurlijk herstel van leden van de schoolgemeenschap bij een incident of crisissituatie vormt het uitgangspunt bij incidentmanagement. Transparantie in de communicatie en het mobiliseren van de sociale omgeving in het bieden van ondersteuning zijn hierbij essentieel. Hiermee kunnen psychosociale problemen en het ontstaan van een PTSS voorkomen worden.
• Copingstrategieën. In de reactie op incidenten en crisissen maken we onderscheid in verschillende soorten coping of verwerkingstrategieën namelijk in een actieve of passieve verwerking en in probleemgerichte of emotiegerichte verwerking. Onderzoek laat zien dat een actieve, probleemgerichte verwerking het meest effectief in natuurlijk herstel en in het voorkomen van psychosociale problemen of een PTSS. Een passieve, emotiegerichte verwerking blijkt het meest risicovol te zijn op het ontstaan van psychosociale problemen of een PTSS.
• Psychosociale problemen en PTSS. Het adequaat en vroegtijdig signaleren van leden van de schoolgemeenschap die psychosociale problemen of een PTSS kunnen ontwikkelen is van belang voor een tijdige doorverwijzing naar professionele hulpverlening. Het tijdig doorverwijzen voorkomt onnodig leed van de betrokkene, een verminderd functioneren op school en schooluitval.

Oefening en toepassen van kennis
Instrumenten bij interventie. Voor het doelgericht interveniëren bij een incident of crisissituatie zijn enkele instrumenten ontwikkeld;

• De impactschaal maakt het mogelijk een beredeneerde inschatting te maken van de impact van de schokkende gebeurtenis op leden van de schoolgemeenschap. Tevens wordt dan beredeneerd ingeschat in welke mate een incident tot een crisis kan leiden binnen de school.
• De cirkels van kwetsbaarheid en ondersteuning maken het mogelijk in te schatten in welke mate leden van de schoolgemeenschap het risico lopen op het ontwikkelen van psycho-sociale problemen of een PTSS.
• Het gesprekprotocol ‘Copingstrategieën is een model voor het voeren van een gesprek middels een stappenplan om tot natuurlijk herstel te komen na een incident of crisissituatie.

Borging in de school
Om de opgedane kennis en de aangereikte instrumenten te borgen in de school is het aan te bevelen een draaiboek ‘Incidentmanagement op school’ op te stellen waarin op overzichtelijke wijze de benodigde informatie en de verschillende stappen bij een incident of crisis zijn opgenomen. In het draaiboek staat o.a. de samenstelling van het Incidententeam, de volgorde van de te ondernemen stappen bij een incident of crisis, de verschillende instrumenten te gebruiken instrumenten, een lijst met adressen en telefoonnummers van personen en instanties die van belang zijn bij een incident of crisis, voorbeeldbrieven voor ouders, pers en externe relaties, factsheets voor psycho-educatie en diverse checklists.

Resultaat cursus
Het resultaat van de cursus is dat:
De directie, het middenmanagement en de professionals zijn toegerust om proactief en adequaat te handelen bij diverse soorten incidenten en/of crisissituaties.
Ze kennis hebben over de verschillende aspecten van incident- en crisismanagement.
Ze zich een aantal instrumenten eigengemaakt hebben die gebruikt kunnen worden bij diverse soorten incidenten en crisissen.
Ze een raamwerk hebben voor het opstellen van een draaiboek ‘Incidentmanagement op school’.